Stoïcijnse leer voor een growth mindset

Jezelf continu verbeteren is best lastig. Toch weet ik zeker dat ook jij beter kan worden in wat je belangrijk vindt. Alleen de vraag is wel of je de juiste route weet te bewandelen.

Iedereen zegt dat het altijd begint bij motivatie. Dat is gedeeltelijk waar, maar niet de volledige waarheid. Want bijna iedereen heeft wel de motivatie en de wil om iets te presteren, maar toch lukt het vaak maar een handjevol mensen om te winnen.

Kijk maar naar de sport; er zijn meer verliezers dan winnaars.

Om het ver te schoppen gaat het dus niet alleen maar om de wil om te winnen. Het gaat om wilskracht, discipline, een plan en nog belangrijker… een mindset om stoïcijns vol te blijven houden.

Je moet er veel voor doen om het ver te willen schoppen. En niet te vergeten moet je kunnen omgaan met verandering en tegenslag! Het is namelijk niet zo dat je vanaf dag 1 een topper bent. 

Wanneer je, zoals ikzelf, geïnteresseerd raakt in growth marketing kom je snel te weten dat je als mens of organisatie ook een ‘growth mindset’ moet ontwikkelen. Want groeien zonder mentale weerbaarheid en voelsprieten voor nieuwe mogelijkheden bestaat bijna niet. Het klinkt logisch en dat is het ook. Als je niet meegaat met de tijd, blijf je hangen in het verleden en verlies je het aan de top.

Alleen in de praktijk is het best lastig om je open te stellen voor nieuwe mogelijkheden. En het is ook best lastig om ergens enthousiast over te blijven als het je in het begin niet makkelijk afgaat. Je bent ongetwijfeld ooit ergens enthousiast aan begonnen, waarbij je ook snel gestopt bent. Voor mij was dat bijvoorbeeld fitnessen in de sportschool. Dat hield ik niet vol, ondanks alle goede bedoelingen.

Verandering is per definitie ook disruptief. Het vereist dat we onze manier van denken en werken herprogrammeren en daarbij stoppen met doen wat comfortabel is. Dat komt simpelweg omdat moeder natuur ons brein een beschermingsmechanisme meegeeft om niet op iedere prikkel te reageren. En dat is maar goed ook, want anders worden we knettergek. Alleen dit maakt ook dat we niet altijd even blij worden van nieuwe veranderingen.

Wellicht leg ik het volgens de echte breinexperts verkeerd uit, maar zo blijft het begrijpbaar. De essentie van dit verhaal gaat ook over iets anders: Een growth mindset helpt jou zodra je wilt ontwikkelen en verbeteren.

Alleen wat is een growth mindset nú echt volgens de mensen die ervoor gestudeerd hebben?

Carol Dweck, professor of psychology op Stanford University: “Individuals who believe their talents can be developed (through hard work, good strategies, and input from others) have a growth mindset. They tend to achieve more than those with a more fixed mindset (those who believe their talents are innate gifts). This is because they worry less about looking smart and they put more energy into learning.”

Omdat we als mensen graag in hokjes denken is het handig om een growth mindset even af te zetten tegenover een fixed mindset.

Zoals je misschien ziet, kom je uiteindelijk nooit tot een volledige growth mindset. Er zullen ongetwijfeld situaties voorkomen waarbij je met een vaste mindset beter af bent. Desondanks leert de praktijk ons dat een méér growth mindset vaak in het voordeel werkt, vooral wanneer het gaat om persoonlijke ontwikkeling en het bereiken van meer succes. Je moet uit je comfortzone stappen om te groeien. Je wordt namelijk niet beter in doen wat je al kunt.

Alleen hoe ontwikkel je nu precies een growth mindset? 

Het ontwikkelen van een growth mindset houdt in dat je nieuwe dingen blijft leren, zelfs als dat moeilijk of ongemakkelijk voelt. Dit betekent niet opgeven. Een growth mindset houdt in dat je erkent dat je beter wordt door oefening, instructie en hard werken, in plaats van dat het een aangeboren talent is.

Wanneer je een growth mindset hebt zul je falen niet als ontmoedigend zien, maar als een kans om iets nieuws te leren. Je zult verschillende strategieën uitproberen en in de loop van de tijd hulp van anderen blijven zoeken. Omdat groei tijd kost, accepteer je dat groei niet van de ene op de andere dag gebeurt.

Wat je kunt doen om een growth mindset te ontwikkelen:

• Kies moeilijke taken, bijvoorbeeld dingen die je nog niet goed kunt.
•  Bedenk dat groei tijd en moeite kost, ook wanneer je zin hebt om moeilijke taken op te geven. Wees geduldig en ben trots op je inzet.
• Stel jezelf vragen zoals: ‘wat zou je anders kunnen doen?’. Dit voorkomt dat je dezelfde fouten blijft maken.
• Onthoud dat iedereen het vermogen heeft om iets nieuws te leren. Je hoeft geen ‘expert’ te zijn om iets nieuws te proberen of een uitdagende taak op je te nemen.
• Zoek feedback van iemand die meer over dat onderwerp weet dan jij.
• Blijf oefenen! Laat je niet ontmoedigen door één mislukking; leer van je fouten en blijf proberen.

Hoe overwin je de angst om te falen of zelfbegrenzende trots?

Bovenstaande tips klinken heel eenvoudig, in de praktijk werkt het veel lastiger. Opgeven is namelijk makkelijker dan doorzetten. En nieuwe dingen proberen betekent jezelf ook blootstellen aan ‘mislukking’. Je vindt dat wellicht spannend of bent te trots.

Als je deze gevoelens opzij kunt zetten dan openen de poorten naar een growth mindset. Want de weerstand die je voelt is een gevoel dat alleen jij op dat moment ervaart. Neem je dat gevoel weg, dan is het nadeel ook verdwenen.

Omdat het brein en de mogelijkheden om persoonlijk te groeien mij ontzettend intrigeren, ben ik gestuit op het stoïcisme. De filosofische leer gevolgd door keizer Aurelius. Voor mij is Aurelius de personificatie van iemand met een growth mindset. Het stoïcisme biedt mij dan ook de weg om gericht en praktisch een growth mindset te ontwikkelen.

Een paar wijsheden van Marcus Aurelius:

• Wat een obstakel was bij werk wordt een hulpmiddel en wat je verhinderde een bepaalde weg in te slaan wordt een richtingwijzer.
• Het leven lijkt meer op worstelen dan op dansen, in zoverre je altijd voorbereid moet zijn op onvoorziene aanvallen en vast op je benen moet staan.
• Doe je oordeel weg, en weg is je gevoel ‘ik ben benadeeld’. Neem dat gevoel weg en weg is het nadeel zelf.

Voorbeelden

Omdat ik niet de beroerdste ben deel ik graag een paar voorbeeldsituaties die je vast herkent, en geef ik je een paar tips hoe je aan de hand van een stoïcijnse mindset kunt groeien.

• Er wordt iets aan je gevraagd wat nieuw en onbekend is. Je bent onzeker of je het wel kunt.

Het stoïcisme leert je dat de wereld niet vergaat zodra er tegenslag is. Schrijf alle situaties op waar jij je zorgen over maakt en noteer wat het ergste is dat je kan overkomen. Bedenk voor jezelf hoe je hiermee kunt omgaan. Hoe erg de situatie ook is, relativeren en bezinning geven je innerlijke rust.

• Je moet iets doen waar je haren recht van overeind schieten. Je vindt het idee helemaal niets. Of verschilt sterk van mening.

Epictetus, nog zo’n wijze Stoïcijn, vertelde het volgende: ”Niet de dingen zelf maken de mensen van streek, maar hun denkbeelden erover”.

Schrijf op welke situaties je mentale stemming veranderen. Omschrijf dat gevoel (emotie) en noteer hierachter waarom jij je zo voelt (je denkbeeld / het oordeel). En nu komt het belangrijkste gedeelte. Bestudeer dit eventjes. Wat kun je veranderen aan je oordeel om te komen aan een positieve emotie?

• Je bent ergens aan begonnen, maar het lukt niet om het vol te houden.

In dit soort gevallen ben je mogelijk aan iets begonnen zonder de koers te bepalen. En na een aantal tegenslagen geef je op. Een stoïcijn onderneemt echter actie. Hij heeft een plan, groot of klein. Om ervoor te zorgen dat je op koers blijft is het verstandig om dit te delen met anderen. Er is niets mis met een beetje hulp. Deel je plan en vraag aan iemand om er op toe zien dat je op koers blijft.

• Je maakt je druk om dat iets niet loopt zoals het moet en je blijft maar piekeren. Zelfs tot diep in de nacht.

Hier heb ik wel eens last van. Gek genoeg vaak als ik ga slapen. En in veel gevallen gaat het eigenlijk helemaal niet over dingen die zo heel erg zijn, maar eerder over hoe ik een bepaald idee tot uitvoering kan brengen. Zoiets kan natuurlijk prima een dagje wachten. Maar goed, piekeren over welke gedachten dan ook kun je verhelpen door te relativeren. 

Stel jezelf de vraag; heb ik een probleem? Zo niet, waarom zou je je druk maken? Heb je wel een probleem? Stel jezelf dan de vraag. Kan ik er iets aan veranderen of ligt het buiten mijn macht? In beiden gevallen is het antwoord wederom dezelfde: waarom zou je jezelf er druk om maken? Als je er iets kan veranderen dan hoef je ook niet te piekeren. Is de situatie nu eenmaal zo vind dan je vrede erin.  

Prestatiedruk, angst om te falen of verdriet. Een stoïcijn laat zich er niet door raken. Het stoïcisme is een krachtige basis om je growth mindset te vergroten. Veel topsporters passen het toe. Wil je meer weten over het stoïcisme? Er zijn tegenwoordig veel moderne boeken over te vinden!